Yeni Dönemde Üniversiteye Hazırlanmak: İhtiyaçlar ve Çözümler
2020 üniversite tercih dönemiyle birlikte bir kere daha anladım ki öğrencilerin ve velilerin lise sonrası için bir yol haritasına hatta alternatif yol haritalarına ihtiyacı var. Yol haritası da gönderme olarak eskidi artık. Belki de alternatif kişisel gelecek tasarımları demeliyiz. Düşünsenize bir hologramla farklı meslekleri icra eden versiyonlarınızdan kesitler izleyebiliyorsunuz. Yakında bu da olur.
Bugün bizler kariyeriyle alakalı olarak bir lise öğrencisi için bulunduğumuz konum ve zamandan elimizdeki verilere uygun örnek gelecek tasarlayabiliyoruz. Ama tabii o geleceğin tamamını değil. Çünkü kariyer öyle düz ilerlemiyor. Dalgalanmalar, daire çizmeler, geriye ya da ileriye sıçramalar, yatay da ya da dikey de geçişler olabiliyor.
Bir lise öğrencisinin kişisel kariyerini planlaması için doğru konum-zaman, üniversite tercih dönemi olmamalı. Çünkü sınav sonucu nedeniyle seçenekler daralıyor, seçim süresi kısıtlı oluyor, telaş ve kaygı var, dışarıdan baskı var. İnsan öyle bir atmosferde durup kendini dinleyemeyebiliyor. Halbuki kendinize kulak vermeniz gerekiyordur. En azından yeni bir adım atacakken iç görülerinize güvenip, kendinize doğru soruları sorabilmelisinizdir. Kendinizi dinlemelisinizdir. İşte bunun için daha erken bir farkındalık gerekiyor. Belki ta okul öncesine kadar gidilebilir fakat ben en azından bir sınava da hazırlık yılları olduğundan 9. sınıfa kadar dönmeli diyebilirim. 10. Sınıf alan seçimi nedeniyle tüm bu olup bitenle bağlantılıdır, 11.sınıf yine alan derslerini öğrenme, kendini tanıma ve öne geçmek için fırsattır. 12. Sınıf çok yoğun, tempoludur.
Türkiye’de merkezi bir sınavla üniversiteye başlanır. Bu sınav işte 9. Sınıf derslerinden tutun 12. Sınıf derslerini kapsar. Sorular bu yıllarda görülen derslere ait konu ve kazanımlardan çıkar. 12. Sınıfta genel itibariyle hem bazı konular işlenir, tekrarı yapılır hem de sınav sıkça prova edilir. Tabii bu 9-12 bahsettiklerim sınavın sadece akademik ayağıdır. Adayın sınav hazırlığının aile, akran; sosyal ve duygusal boyutlar vardır ki buradaki her bir sorun ya da çözüm, sınavdaki en seçici soruları çözebilmek kadar değerlidir.
Şükürler olsun ki salt akademik başarı ve/ya pirim odaklı insanlar da sınav hazırlığının birey için akademik olduğu kadar sosyal ve duygusal diğer etkenleriyle değerlendirilmesi gerektiği bütüncül yaklaşımını fark etmeye başlıyor. İnsani yaklaşım her zaman başat olmalıdır.
Bu yıl, pandemi bizlerin birçok etkenin büyüyerek görüş alanımıza girmesini de sağladı. Örneğin, sınava hazırlanan adayların aslında belirsizlik nedeniyle motivasyon kaybı yaşadığı oluyordu. Belirsizlik hep vardı. Karar verme güçlüğü vardı, bilgi eksikliği ya da kirliliği vardı. Sürdürebilirlik, sorunlarla baş etme, değişime adapte olma, özyönetim, özdenetim, öfke kontrolü, kaygı-stres, aile ve akran baskısı ile baş etme; pozitif bakış açısı, iyimserlik becerileri hep gerekliydi. Ve bunlar kesinlikle hep kişiseldi. Sınav hazırlığı da kariyer planlaması ya da gelecek tasarımı da kişiseldir. Çünkü birey biriciktir.
Okulların ve öğretmenlerin öğrencilere faydasının, eğitim kurumlarının sağladığı örtük kazanımların ve sosyal gelişime çok önemli etkisinin farkındayım. Bununla birlikte ihtiyaca yönelik bireysel kariyer planlaması, kişiye özel sınav koçluğu ve öğrenci danışmanlığı gün geçtikçe önemini de bizlere fark ettiriyor. Öğretmenin en iyi ben bilirim diyen, salt akademik bilgi aktaran, otoriter bir figür olarak kabül görmediğini biliyoruz. Aksine öğrenciden ya da öğrenciyle öğrenebilen, tersine mentörlüğe açık, kolaylaştırıcı rehberlere dönüşüyoruz.
İnsanlar artık kendine özel eğitim seçeneklerini ve gelecek planlarını keşfetmek istiyor; bu alanları sorguluyor, araştırıyor. Yukarıda geçen birçok faktörü bir yol arkadaşıyla, bir profesyonelle ‘birlikte çalışarak’, kendi hayatlarını sahiplenerek, daha bilinçli ve farkında bir ilerleyiş; bir anlam ve mücadele alanı arayabiliyorlar.
Nancy Duarte’un TEDx konuşmasıyla bitirmek istiyorum.
‘’Hayat dünyayı değiştirmek için çok zor, çok sert ve acımasız. Hayatım için farklı bir hikaye seçtim.
Gerçekten tüm dünyayı değiştiremem. Ancak kendi dünyanızı değiştirebilirsiniz. Hayatınızı değiştirebilirsiniz.
Üzerinde kontrolünüz olan dünyayı. Kendi dünyanızı değiştirebilirsiniz.
Gelecek gideceğimiz bir yer değil, bizim birlikte yaratacağımız bir yer.’’
2020-2021 eğitim öğretim yılında, önce sağlık sonra başarılar dilerim.
Koç & Danışman
Mehmet Bar