10’DAN 11’E GEÇERKEN ALAN (DERS) SEÇİMİ 2021
Ortaöğretimde Alan Seçimi
Liseye geçiş sınavları bitmişti, 9. Sınıfa başlamıştınız. ortaokuldan farklılaşan şeyler ne çoktu. branşlara bölünen dersler… hiç tanımadığınız insanlar..acaba sizin hakkınızda ne düşüneceklerdi? Bin bir emek kurulan arkadaşlıklara veda, şimdi gelde uğraş yeni dostluklar için.. ve tabii onca kişi içinde sizi nasıl farkedeceğini bilemediğiniz öğretmenler. acaba aşırı mı disiplinliler, notları kıt mı?
Daha bu soruları soralı, daha yeni insanlarla karşılaşıp kaynaşmanın üzerinden ne kadar geçmiş olabilirdi ki!?
Ah aklım, neredeyse 10. sınıf bitecek haberi yok gibi!. 8’deki sınav daha dündü sanki off yeni bir stres mi başlıyor şimdi!?
Öte yandan…
9.sınıftaydınız. Biraz daha büyüdüğünüzün sizin de herkesin de farkına vardığı günler başlamıştı. Sizi ilgilendiren konularda aile içinde daha çok söz sahibiydiniz ayrıca öğretmenlerin okulda size yaklaşımlarındaki farklılık da bunun kanıtıydı. Gün geçtikçe gri bulutlar dağıldı..Arkadaşlarınız epey çoğaldı ya da var olanlarla ilişkileriniz epey güçlendi. Ayrıca birbirinden farklı birçok branş sayesinde derinleşen bir akademik taraf da baya ilginizi çekmişti. Katılacağınız birçok etkinliği kendiniz seçebiliyordunuz size daha zor görevler de verilmesi güven yaydığınızı kanıtlıyordu.
Sonunda on oldunuz. Sıkı dostlar. Kendi görüşlerinizi savunuyorsunuz. Dünyayı çok daha farklı görmeye başladınız bile.. Spor, dans, müzik, oyun, … Üst sınıflar hala büyükler ama siz de bir gün o sınıflarda olacaktınız okulun en büyükleri olarak. Sonra da ver elini üniversite..
Yukarıda İki farklı açıdan bakan göze daha bir sürü duygu düşünce ekleyebileceğinizi biliyorum. Filozof Kierkegaard’ın dediği gibi ‘’Hayat geriye bakarak anlaşılır, ileriye bakarak yaşanır. Şimdi elinizde neler var bakalım:
11. Sınıfa geçiyorsunuz. Bir göktaşı görüntüsü ya da ‘Winter is coming’ olmasa da bir şeylerin yaklaştığını biliyorsunuz. Ve aslında aklınızda yer bulamamış öncesi sonrası şöyle bir düşünülmüş ama geçiştirilmiş yeni bir alan: Üniversiteye giden yolun ilk patikaları…Okulda ve evde şimdilerde gündeme oturan bu şey: ‘’Alan Seçimi.’’
Nedir Alan ya da ders seçimi, bir şey seçmek zorunda mıyız? Kimler yapıyor, nasıl yapılıyor? Fotoğraf ve ikametgah ya da yeni bir kıyafet almayı gerektiriyor mu? Tamam abartmayalım. Aşağıda tane tane anlatıyoruz. Hali hazırda bildiklerine birkaç şey ilave ediyoruzda diyebiliriz. Hem istediğinde sen ve/ya velin bize ulaşıp sorularını da bize sorabiliyor. Başlayalım mı?
DERS SEÇİMİ NEDİR?
Ders seçimi, üniversite sınavı ile bir bölüme girebilmek için gerekli puan türünde hazırlık yapacağınız ders programını oluşturmaktır.
Peki PUAN TÜRLERİ nelerdir?
- Sayısal
- Eşit Ağırlık
- Sözel
- Dil
olmak üzere 4 taneciktir, inanır mısınız 18 adet olduğu yılları gördü bu hoca.
Bunların arasında seçim yaparken,yani…
KARAR VERMEDE KULLANILABİLECEK ÖLÇÜTLER neler?
Ø Bugüne kadar hangi derslere ilgi ile katıldın?
Ø En başarılı olduğun dersler hangileri?
Ø Kendine ait zamanı değerlendirirken ilgi alanların neler?
Ø Meslek tanıtımlarında tanımayı tercih ettiğin meslekler hangileri?
Ø Hangi mesleklerde çalıştın ve/veya çalışmayı planlıyorsun?
Ø Kendi ilgi, yetenek, kişilik özellikleri, değerlerin ve güçlü yönlerin neler?
Her eğitim öğretim yılında MEB’ e bağlı okullarda okutulacak dersler ve ders saatleri tablosu yayınlanıyor. Tabii uygulamada okuldan okula ders sayısı farklılıkları oluyor. Aşağıda zorunlu ve seçmeli dersler için örnek bir tablo yer alıyor:
ÜNİVERSİTE GİRİŞ SINAV SİSTEMİ DERS SEÇİMİ İLİŞKİSİ
- Sınav Temel yeterlilik Testi (TYT) : 9 ve 10 sınıf bilgileri içinden çıkar
- Sınav Alan Yeterlilik Testi (AYT) : Ağırlıklı olarak 11 ve 12. sınıf bilgilerinden çıkar
- Sınav Yabancı Dil Testi (YDT) : 5 dilde uygulanır.
Seçtiğiniz dersler AYT’de çıkan soruları yanıtlayabilmeniz için temel oluşturur.
TYT ‘de seçtiğiniz dersler doğrultusunda geçmişe yönelik tekrar yapıldığı için bilgileriniz güncellenir. Üniversitede seçtiğiniz bölüm için alt yapı oluşturur.
ÜNİVERSİTE SINAVINDA HANGİ DERSTEN KAÇ SORU GELİYOR?
Bir kere TYT ortak test herkes bu oturumdan sorumlu. Alan soruları ise ikinci (SAY-EA-SÖZ) ve üçüncü oturumda (YDT) karşımıza çıkıyor.
Sayısalcıların çözeceği testler : TYT + MATEMATİK (AYT) + FEN BİLİMLERİ (AYT)
Eşit Ağırlıkçıların çözeceği tesrler: TYT + MATEMATİK (AYT) + TDE-SOS-1 (AYT)
Sözelcilerin Çözeceği Testler : TYT + TDE-SOS-1 (AYT) + SOSYAL BİLİMLER-2 (AYT)
Dilcilerin Çözeceği Testler : TYT + YDT
Aşağıdaki tabloda bu alanlardan sorumlu olacağınız testleri ve soru sayılarını görebilirsiniz:
DERS SEÇİMİ İLE ÜNİVERSİTE-BÖLÜM TERCİHİ İLİŞKİSİ NEDİR?
Seçeceğiniz alan yani puan türü sizi üniversite bölümleri arasından hangilerini tercih edebileceğinizi gösterir. Bakınız:
| PUAN TÜRLERİ | BÖLÜM |
| TYT | Resim, Müzik, Spor (Özel Yetenek, BESYO) |
| SAY | Sağlık Alanı, Mühendislikler, Mimarlık, İç Mimarlık, İstatistik, Temel Bilimler, Pilotaj vb. |
| EA | Hukuk, Psikoloji, PDR, Sosyoloji, Felsefe, Uluslararası İlişkiler, Siyaset Bilimi, Ekonomi, İşletme, Grafik Tasarım, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı vb. |
| SÖZ | Tarih, Coğrafya, Halkla İlişkiler, Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Gazetecilik, Radyo TV Sinema vb. |
| DİL | Mütercim-Tercümanlık, Filoloji (…Dili ve Edebiyatı), Dilbilim ve Dil Öğretmenlikleri vb. |
Bonus
2020 YKS’de farklı puan türlerinde sınava giren, puanı hesaplanan aday sayıları ve puan aralıkları tablosu başta gözünüzü korkutabilir ama yorumlaması önemli. Durum sandığınız kadar kötü olmayabilir.
‘Meslek ve Başarı’ başlığında aşağıdaki maddeler üzerine biraz düşünmeye değer. Bu maddeler hazırlanırken Uzm Psk. Özgün Kızıldağ’ın kitabından faydalanılmıştır.
• Bir insan mesleğine karar verirken hayatı nasıl yaşayacağına da karar verir.
• Seçilen meslek, ne kadar para kazanacağını belirler; yaşam standartlarına, sosyal ortamına ve daha pek çok şeyemetki eder. Gününün büyük bir çoğunluğunu nasıl bir ortamda geçeceğini belirler. Hatta giyim tarzını, boş zaman aktivitelerini, eğlenmek ya da vakit geçirmek için gideceği yerleri, yani yaşam tarzını belirler.
• Senin kişilik yapınla uyumlu olan ne?
• Nasıl bir insan olacağınla ilgili kafanda hangi tür sorular var?
• Seçeceğin mesleğin geleceği ne?
Bu sorular önemli. Bunlar için yazı bitimine birkaç link bırakacağım.
‘Kendini Tanımak’ her zaman önemli olacak, alan seçerken de şu sorularla kendinle tanışabilirsin:
• Hangi alanda, ne düzeyde yeteneğe sahipsin? (Yeteneklerin)
• Nasıl bir çalışma ortamında, ne gibi işleri yapmaktan hoşlanıyorsun? (İlgilerin)
• Mesleğinden ne gibi yararlar bekliyorsun? (Değerlerin).
Lisede de üniversitede de kariyer planlanırken atılacak önemli adımlar var.
Alan seçmeyi biraz uzun bir süreye yaymayı, ailenizle mutlaka konuşmayı, doğru kaynak ve güvenilir kişilerle görüşmeyi unutmayınız.
Alan (Ders) seçimi konusunda Koçluk & Danışmanlık almak için ulaşabilirsiniz.
Mehmet Bar