” Bu kitap, olağan bir kurmaca-dışı çalışma değil, ancak kurmaca da değil. Fütürüzim janrına da dahil etmem. Daha ziyade, gelecekteki siyasi çatışmalarımızın içinde kendini göstereceği olasılıklar uzamını keşfe çakmak için sosyal bilimlerin araçlarını spekülatif kurmacanın araçlarıyla birleştirerek kullanma girişimi. Bir tür “sosyalbilimsel kurmaca” diyelim.
Peter Frase, Dört Gelecek
Four Futures: Life after Capitalism/ Dört Gelecek: Kapitalizmden Sonra Hayat kitabı, Koç Üniversitesi Yayınlarından (KÜY) çıkan Sosyoloji ana başlığında Ekonomi ve Siyaset alt başlığında yer alabilecek kitap; Korece, İsveççe, Rumence, Lehçe ve Türkçe’ye çevrilmiş ( İtalyanca çevirisi de olacakmış)
Yazar Peter Frase, New York Şehir Üniversitesi Sosyoloji mezunu; çok okunan Amerikan sol dergisi Jacobin’in editörü… (arka kapakta CUNY Graduate Center’da doktora adayı yazıyor ama sayfasında kendini eski bir akademik sosyolog olarak tanımlamış.)
Kapitalist ekonominin krizini anlamadan ekolojik krizin gelişimi ile otomasyondaki gelişmeleri anlamak imkansızdır.
Peter Frase
Endüstri 4.0, Toplum 5.0, pandemi, savaş, sosyal medya, kripto paralar, robotlar, yapay zeka, metaverse… derken değişim ve dönüşüm nezdinde gezegenimizi ve üzerinde yaşayanları anlamaya çalışmak; olan bitene kafa yormak; ekonomi ve siyaset alanında daha derinlikli okuma yapmak gerekliliğini mi doğuruyor?
Bu kitap, olası toplum/yönetim senaryolarını çözümleyici bir yaklaşımla ele alıyor. Edebi bir ütopya ya da distopya olmadığından sosyal bilimsel (ekonomi ve politika ) kavramları içeriyor. Fakat aynı zamanda bilim kurgu eserlerden alıntılılar ve ütopik/distopik eserlere gönderme yapıyor. Özellikle bilim kurgu ya da ütopik/distopik tarzda kitaplar seçip okuyan biri olmamama rağmen eserde yer alan birkaç yazar ve kitap ismi ilgimi çekti ve okuma listeme ekledim.
Kitap içeriği ve akış şöyle:
Giriş: Kıyamet ve Ütopya Olarak Teknoloji ve Ekoloji
BİRİNCİ BÖLÜM
Komünizm: Eşitlik ve Bolluk
İKİNCİ BÖLÜM
Rantizm: Hiyerarşi ve Bolluk
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sosyalizm: Eşitlik ve Kıtlık
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Eksterminizm: Hiyerarşi ve Kıtlık
Sonuç: Geçişler ve Olasılıklar
Yazar, 4 senaryonunun da birbirine dönüşebileceğini; teoriyle pratiğin farkı olduğunu, sonunda saf bir ideolojiye ulaşmanın mümkün olmadığını; insanlara bağlı olarak gelecek için olası en iyi senaryonun mümkün olabileceğini vurguluyor.
”Canavarlarla savaşırken kendin de bir canavara dönüşmemeye dikkat et… Çünkü uçuruma uzun süre baktığında, uçurum da sana bakar.” Nietzsche
Dört Gelecek, Peter Frase
Arka Kapaktan:
Küresel iklim krizi, akıl almaz boyutlardaki gelir eşitsizliği, sosyal medya “beğeni”lerinin yönettiği bir toplumsal hiyerarşi, otomasyonun hızla devreden çıkardığı insan emeği, gittikçe askerileşen polis güçleri, vatandaşlarını gözetleyen devletler, insansız hava araçları, başka bir gezegene taşınma hazırlıkları… Peter Frase, bu çağ manzarasının içinden çıkarılabilecek gelecek senaryoları üzerine düşünürken hem sosyal bilimlerden hem de edebi ütopya ve distopyalardan faydalanıyor.
Yeryüzünün kaynaklarını bütün insanların adil bir şekilde paylaşmasının sağlandığı bir tür sosyalizm mi, bir avuç zenginin daha da zenginleşip büyük insan kitlelerinin daha da yoksullaştığı bir barbarlık düzeni mi? Fredric Jameson, “Bugün dünyanın sona erdiğini hayal etmek, kapitalizmin sona erdiğini hayal etmekten daha kolay,” demişti. Dört Gelecek, ikincisinin o kadar da zor olmadığını gösteriyor.
Keyifli okumalar.