Sınav hazırlık sürecine felsefeyle bakmaya ne dersiniz? Mersin Üniversitesi Felsefe mezunu Şevket, sizler için anlaşılır ve gayet uygulanabilir bir içerik kaleme aldı.
Kendisine teşekkürler, sizlere keyifli okumalar!
Şu yaşamda peşinden koşarım dediğimiz şeylerden
en değerlisi nedir?
Nedir Felsefe? Felsefeyi tanımlamak kolay değildir. Birçok filozof felsefeyi tanımlamaya çalışmıştır. Doğru düşünme, eleştirel düşünme ve sorgulayıcı düşünme ile bağlantı kurularak birçok tanım yapılmıştır. Bana göre felsefe nasıl yaşamamız gerektiğini gösterir. Felsefeye göre sadece yaşamak yetmez, iyi yaşamak gerekir. Seksen yaşında olduğunuzu düşünün. Geriye dönüp yaşamınıza baktığınızda iki şeyle karşılaşırsınız. Keşke başka türlü bir yaşamım olsaydı dersiniz ya da iyi ki bu hayatı yaşamışım dersiniz. Pişmanlıklar, huzursuzluklar, kaygılar ve üzüntülerle dolu bir yaşama sahip isek keşkelerle dolu bir yaşamımız olur. Oysa bir yaşamda hedeflerimiz olduysa ve bu hedefleri gerçekleştirmek için elimizden gelenin en iyisini yapmaya çalıştıysak iyi bir hayat yaşarız. İyi bir yaşam sürmek isteyenler şu soruyu sorarlar: ‘’ Şu yaşamda peşinden koşarım dediğimiz şeylerden en değerlisi nedir?’’
Psikoloji bir bilim olarak ortaya çıkmadan önce felsefenin içindeydi. Felsefe psikolojinin görevini görüyordu. İnsanlar stresli, kaygılı, huzursuz ve anlamsızlık içerisinde olduklarında filozoflarla konuşurlardı.
Yaşam hedefini belirlendikten sonra bizi o hedefe ulaştıracak yöntemleri bilmemiz gerekir. Öğrencinin hedefi üniversiteyi kazanmak olsun. Sadece hedef koyarak üniversiteyi kazanamayız. Bize üniversiteyi kazandıracak yöntemleri bilmemiz gerekir. Bunlar: verimli ders çalışma, zamanı iyi kullanma, motivasyona sahip olma ve stresi azaltmadır.
Psikoloji bir bilim olarak ortaya çıkmadan önce felsefenin içindeydi. Felsefe psikolojinin görevini görüyordu. İnsanlar stresli, kaygılı, huzursuz ve anlamsızlık içerisinde olduklarında filozoflarla konuşurlardı. Filozoflar da bunlara belli yöntemler önerirlerdi. Bunlardan en tanınmışları Stoacı filozoflardı. Stoacılar birçok strateji geliştirdiler.
- KONTROL İKİLEMİ STRATEJİSİ
Kontrol ikilemi Epiktetos’un ortaya attığı bir stratejidir. Başarıya ulaşmak istiyorsak nelerin kontrolümüzde olduğunu ve nelerin kontrolümüzde olmadığını bilmemiz gerekir. Yani üzerinde kontrol sahibi olduğumuz ve üzerinde kontrol sahibi olmadığımız şeyler vardır. Başarılı olmak istiyorsak üzerinde kontrol sahibi olduğumuz şeylere yönelmemiz gerekir. Sınava iyi bir şekilde hazırlanmak kontrolümüzdedir. Sınavın haziran ayında olması ve ülkede sınav yapılıyor olması kontrolümüzün dışındadır. Kıyıya vuran dalgaları engelleyemeyiz. Bu durum kontrolümüzün dışındadır. Dalgaları engellemek için bir çaba içerisinde olmak boşuna olacaktır. Bütün çabamızı kontrol edeceğimiz şeye yani sınava hazırlanmaya vermeliyiz. Sınava hazırlanma gibi hedef belirlemek de bizim elimizdedir. Hedefin gerçekleşip gerçekleşmemesi ise bizim elimizde değildir.
Kıyıya vuran dalgaları engelleyemeyiz. Bu durum kontrolümüzün dışındadır.
2. SÜRECE ODAKLANMA STRATEJİSİ
Stoacılar kaygının önüne geçmeye çalıştılar. Temel amaçları kaygıyı tamamen yok etmek değil azaltmaktı. Çünkü tamamen kaygısız bir yaşam, yüksek kaygılı bir yaşam kadar kötüydü. Stoacılar sonuca odaklanmanın kaygıya yol açtığını fark ettiler. Onlara göre sonucu düşünmek bizi kaygıya götürüyordu. Bundan dolayı sonucu düşünmek yerine süreci düşünmeyi tavsiye ettiler. Eğer sonucu düşünürseniz ve beklentiniz yerine gelmez ise üzüntü ve kaygı duyarsınız. Bir tenisçi olduğunuzu düşünün. Tenis maçını kazanmak yerine tenis maçına en iyi şekilde hazırlanmayı düşünmeniz gerekir. Bir öğrenci de sınavı kazanmak yerine sınava en iyi şekilde hazırlanmayı düşünmelidir. Hedefiniz sınava en iyi şekilde hazırlanmak olmalı. Sınavına en iyi şekilde hazırlanan hedefine ulaşır. Hedefine ulaştığı için sınavı kaybetse de kaygı yaşamaz.
Stoacılar sonuca odaklanmanın kaygıya yol açtığını fark ettiler.3. DÜŞÜNCELERİMİZ DUYGULARIMIZA NEDEN OLUR STRATEJİSİ
Epiktetos şöyle der: ‘’ Bizi üzüntüye sokan olaylar değil düşüncelerimizdir.’’ Stoacılara göre hiçbir durum veya olay bizi kaygılandırmaz, öfkelendirmez ve sevindirmez. Bu olay üzerine düşüncelerimiz bizi kaygılandırır, öfkelendirir ve sevindirir. Arkadaşınızla ders çalışmak için sözleştiniz ama arkadaşınız söylediği saatte gelmedi. Arkadaşınızla sözleşmeniz bir olay. Bu olay ile ilgili düşünceleriniz duygularınızı ortaya çıkartır. Arkadaşım benimle görüşmek istemiyor diye düşünürseniz üzüntü duygusuna sahip olursunuz. Arkadaşımın başına bir şey geldi diye düşünürseniz kaygı duygusunu yaşarsınız. Arkadaşımın önemli bir işi çıkmıştır, her insanın son anda önemli işleri çıkabilir diye düşünürseniz herhangi bir olumsuz duygu yaşamazsınız.
Bir öğrenciyi kaygılandıran sınav değildir. Sınav ile ilgili düşünceleridir. Çünkü sınav bir durumdur. Hiçbir durum bizi kaygılandırmaz. Sınav kaygısı yaşıyorsak sınav ile ilgili olumsuz düşüncelere sahibiz demektir. Sınava yönelik olan bu düşüncelerimizi değiştirerek sınav kaygısından kurtulabiliriz. ‘’ Sınavda başarısız olursam herkes benim bir işe yaramayacağımı düşünecek’’ diye düşünürsek sınav kaygısı yaşarız. Oysa sınava yönelik olan bu düşüncenizi değiştirirseniz sınav kaygısından kurtulursunuz. ‘’Sınav benim kişiliğimi ölçmez ve ben elimden gelenin en iyisini yaptım. Başarısız olursam bu dünyanın sonu değil tekrar elimden gelenin en iyisini yapmaya hazırım.’’ diye düşünürseniz sınavı kaygı olarak görmezsiniz.
Bir öğrenciyi kaygılandıran sınav değildir. Sınav ile ilgili düşünceleridir.
4. OLUMSUZU CANLANDIRMA STRATEJİSİ
Stoacılar, en kötü ne olabilir diye düşünün derler. Sahip olduklarımızın değerini anlamak için bu stratejiyi kullanmamız gerekir. Bir kediniz olduğunu düşünün. Kendinizin değerini anlamak için olumsuzu canlandırmanız gerekir. Kedinizin sonlu bir varlık olduğunu ve bir gün öleceğini düşünürseniz kedinizle her anı daha dolu geçirmeye çalışırsınız. Böylece olumsuzu canlandırma sahip olduğunuz şeylerin değerini gösterir. Sınav aşamasında sahip olduğunuz şeyleri düşünün. Bir daha okulda arkadaşlarınla olamayacağını düşün. Bir daha arkadaşlarınla ders çalışamayacak olmanı düşün. Bir daha özel ders alamayacağını düşün. Bir daha ders çalışamayacak olmanı düşün. Tüm bunlar elinden alınırsa ne olur? Hedefine ulaşabilir misin? Hedefine ulaşmak için bunların ne kadar değerli olduğunu olumsuzu canlandırarak farkına varmak gerekir.
Şevket Sonar
Mersin üniversitesi felsefe mezunu
sonarsonarmazlum@outlook.com